Geslagen en verbonden

Amsterdam, Buitenpost, 4 mei 2024 – Oom Paul was de eigenaar van de uitgeverij/drukkerij S.P.J. Bakker op de Lijnbaansgracht in Amsterdam. Hij was jongste van de 17 kinderen van de familie Bakker-Althuisius uit Buitenpost, de drie jaar jongere broer van mijn vader Abraham.

Stephanus Johannus Paul Bakker (1900 – 1945) bleef in de oorlog doorgaan met het drukken van illegale brochures, pamfletten en gedichten.  Hij was gewaarschuwd, hij drukte in grote oplagen de bladen Vrij Nederland (VN) en Trouw. Hij gaf  Geslagen en verbonden uit.

Oom Paul ging evenals mijn vader naar het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen. Hij volgde hem naar de Vrije Universiteit in Amsterdam. Mijn vader Bram had zich ingeschreven voor rechten en theologie. Hij studeerde af als jurist en kwam in dienst bij de rechtelijke macht. Was oom Paul een held tijdens tweede wereld oorlog, die rol was na de oorlog voor mijn vader bestemd: als president van het Tribunaal in Assen in het kader van de Bijzondere rechtspleging. 

Oom Paul ging al spoedig economie in Rotterdam studeren en in 1925 vestigde hij zich als uitgever in Velsen. Twee jaar later trouwde hij met tante Cor, met wie hij vijf kinderen zou krijgen. In 1935 betrokken ze een woning aan de Van Eeghenlaan in Amsterdam. Paul begon aan de Lijnbaansgracht zijn Boek- en Handelsdrukkerij Bakker. 

De drukkerij had  in de oorlog al verschillende keren gevaar gelopen en was daarom begin 1945 tijdelijk even gesloten. Op 29 januari 1945 deed de SD een inval bij de drukkerij aan de Lijnbaansgracht. Paul was zeer gelovig en zou tegen tante Cor gezegd hebben: Het is mijn vaste overtuiging dat wij de goede strijd strijden en als het moet, dan moeten wij ook de volle consequenties daarvan dragen.’ Die consequentie was zijn dood: Hij werd, samen met vier van zijn personeelsleden, op 9 februari 1945 gefusilleerd. Het bedrijf werd in beslag genomen en de aanwezige machines weggehaald. Oom Paul  werd na de oorlog herbegraven op de Erebegraafplaats te Bloemendaal.

Geslagen en verbonden

In de nacht van 12 op 13 december 1944 werd ds. Ferwerda – predikant van de Keizersgrachtkerk uit zijn huis aan de Vondelstraat 166 gehaald. Terwijl hij door de Kerkstraat voor de soldaten uitliep werd hij onverwachts neergeschoten. Ook koster Sieberen van der Baan werd toen vermoord. Op zondag 17 december 1944 werden zij in verschillende gereformeerde kerken herdacht: ds. H. Mulder (1878-1962) in de Haarlemmer Poortkerk, ds. D. Sikkel (1887-1950) in de Raamkerk, ds. S. Doornbos (1883-1968) in de Funenkerk, ds. S.G. de Graaf (1889-1955) in de Keizersgrachtkerk, ds. P.G. Kunst (1907-1981) in de Waalkerk, ds. D. Ringnalda (1890-1976) in de Buiten Amstelkerk.

Oom Paul gaf  de bundel Geslagen en Verbonden uit (Amsterdam, 1944), met een voorwoord Ter gedachtenis van dr. B.A. Knoppers (de Grûne Polizei had aanvankelijk Knoppers willen arresteren). Knoppers schrijft in zijn voorwoord: Maar hij – de uitgever/drukker S.P.J. Bakker van dit boeksken – heeft met een aantal, die verbonden waren aan de drukkerij aan de Lijnbaansgracht, de verschijning van deze preekenbundel niet meer beleefd. Hij en zij hebben voor het executiepeloton gestaan en zijn geveld door het doodend lood…

BB

N.N., Geslagen en verbonden. Predicaties uitgesproken door de predikanten der Gereformeerde Kerk van Amsterdam op Zondag 17 september 1944 na het heengaan van ds. T. Ferwerda. S.J.P. Bakker, Amsterdam, 1944.